Šta je sveti Sava govorio o islamu i poslaniku Muhammedu?

Ko je bio sveti Sava?

Sveti Sava ili po rođenju Rastko Nemanjić bio je najmlađi sin začetnika dinastije Nemanjića i brat prvog srpskog kralja, Stefana. Stefana je krunisao i pokatoličio rimski papa Honorije III 1217. godine. Tome se usprotivio sam Sava kao i veliki dio svećenstva, jer je Sava nastojao da se Srbija poveže s Bizantom, ali da ne bude u punoj mjeri podložna Bizantu već da bude autonomna Srpska pravoslavna crkva, na što su i pristali 1219. godine.

“Veza između srpske države i crkve ostala je vrlo jaka, što se vidi iz činjenice da je većina vladara iz dinastije Nemanjića, kao i veliki broj članova njihovih obitelj, proglašena svecima.” – piše američko-hrvatski kulturni povjesničar Branimir Anzulović u knjizi Mit o nebeskoj Srbiji. Sava, njegovi roditelji i brat ̶ svi su kanonizirani, a od 59 pravoslavnih svetaca, njih 26 bili su vladari ili članovi vladarskih porodica. Mnogi od njih za života nisu uopće bili “sveci”, poput kralja Stefana Uroša I i njegove supruge Jelene (oboje kanonizirani), koji je dao oslijepiti svog sina Stefana Uroša III Dečanskog (također proglašen svecem) jer je kovao zavjeru protiv oca. Despot Stefan Lazarević također je kanoniziran, iako je bio osmanski vazal i doprinosio širenju Osmanskog Carstva.

Srpska pravoslavna crkva je kroz stoljeća koja su uslijedila, kao i u vrijeme osmanske vladavine postala glavni nosilac srpskog nacionalnog identiteta. Historičar Michael B. Petrovich ističe da je u to doba “uloga srpske crkve imala malo veze s religijom bilo kao teologijom ili skupom vjerovanja i uvjerenja. Umjesto toga, srpska crkva je bila kulturna i kvazipolitička ustanova, koja je utjelovljavala i izražavala etos srpskog naroda u tolikoj mjeri da su se nacionalnost i religija stopile u izrazitu srpsku veru.”

Nedavno objavljena knjiga profesora Dragana Veselinova, profesora s Fakulteta političkih nauka u Beogradu, Moj Bog – pitajte popa, uzburkala je srpsku javnost, a u  svom gostovanju na Mondu, rasgolićujući mitove o svetom Savi kazao je sljedeće: “Sveti Sava nije bio Srbin niti je bio velikosrbin, nije je rekao za sebe da je bio patrijarh ili pravoslavac, o tome govore samo ljudi koji učestvuju u izgradnji kulta ‘Sveti Sava’. On nije ono što se uči u školama, nije stvorio prosvetu, nije stvorio školski sistem, nije opismenjavao narod, nije bio teolog. On je bio hrišćanski nacionalista.”

Sveti Sava je “predavao patricističku verziju hrišćanstva ̶ to znači, to vam saopštavam i u to nema sumnje, a ko sumnja ubiću ga. Odmah ide anatema. E to je problem pravoslavnog hrišćanstva što ne trpi sumnju i rivalitet. Odmah napada.” – izjavio je profesor Veselinov za Mondo.

Njegove izjave izazvale su burne reakcije, jer su udarile u središte svetosavskog kulta, međutim, on nije bio prvi, a vjerovatno ni posljednji koji je pod znak pitanja doveo kult svetog Save.

Decenijama prije njega, u prvoj polovici 20. stoljeća, srpski historičar religije, filolog etnolog, prevodilac i orijentalista, Veselin Čajkanović (u. 1946) o svetom Savi napisao je sljedeće: “Formalno, i po imenu, taj tradicionalno Sveti Sava, doduše hrišćanski je svetac, i vrlo revnosan propagator Hristove vere; u suštini međutim, po svome karakteru i temperamentu, po mitovima i verovanjima koji se za njega vezuju, pripada on još starom prethrišćanskom vremenu… Jedna od glavnih karakternih osobina koje se, u narodnim umotvorinama, pripisuju našem svetitelju, jeste jaka sklonost ka gnevu, i gotovost da kažnjava. Gnev i kazna spominju se često. U Ćorevićevom zborniku gnev svečev, odnosno kazna, nalazi se kao motiv, često kao motiv, u ne manje od četrdeset i dve pripovetke! Gnev je često nedovoljno motivisan, neopravdan, a kazne preterane.”

Zakonopravilo, najpoznatije djelo svetog Save

Mržnja i gnjev bili su najčešći motivi Savinog učenja o islamu, poslaniku Muhammedu i muslimanima općenito. U svom Zakonopravilu, za kojeg dr. Miodrag M. Petrović, historičar kanonolog kaže: “Srbi nemaju ništa vrednije od te knjige Savine, bilo šta da uzmemo. Ništa ne postoji što bi ovu knjigu moglo da nadraste. Ona je najveća srpska knjiga.”

“Zakonopravilo Svetoga Save je svojevrsan ustav za uređenje sveukupnog crkvenograđanskog i državnog života Srbije u srednjem veku. Savin nomokanonski zbornik je stvaralačko delo prvog reda, jedinstven poizboru građe, strukturi, kombinovanju teksta kanona sa tumačenjima, sa kojim nijedan grčki nomokanonskizbornik nije istovetan”, kazao je u jednom intervjuu dr. Miodrag M. Petrović, koji je priredio i preveo Zakonopravilo na srpski jezik.

Zakonopravilo svetog Save o islamu i poslaniku Muhammedu

Sveti Sava je u svoje Zakonopravilo unio preko stotinu kanonskih i zakonskih bizantijskih spisa, prevedenih na srpskoslovenski jezik. Zbog toga, ranije spomenuti prof. Dragan Veselinov za svetog Savu kaže da nije napisao niti jednu knjigu već da je samo interpretirao bizantijske crkvene propise.

U odjeljku o izmailićanskoj veri (tj, islamu), sveti Sava kaže:

“(…) I do sada postoji služba izmailćanska koja drži i vara ljude, to jest vera saracinska koja je preteča Antihrista. (…) A od tog vremena pa do sada kod njih uzraste lažni prorok po imenu Moamed koji je, razgovarajući sa Jevrejima i sa hrišćanima, tojest sa arijanima i nestorijanima, odasvud crpeo zlo: od Jevreja pak jednonačelstvo, a od arijana Reč i Duh ̶ oba stvorena; od nestorijana čovekolatriju. A poštuje Stari i Novi zavet. Tako, razgovarajući i sa nekim arijaninom monahom, stvori svoju jeres. I pod izgovorom da se drži bogoverja, prisvojivši saracinski narod, propovedaše da je Pismo s neba od Boga sneseno na njega. A spisi kakve je u njegovim knjigama ispisao dostojni su smeha. (…)”

To nije sve, sveti Sava je u svom Zakonopravilu napisao i cijelu jednu “listu prokletstva”, poznatu kao “prokletstvo Saracina”, a koju muslimanski obraćenici na pravoslavlje moraju izrecitovati.

Iz spisa o prokletstvu Saracina

“Ja taj i taj, rekav ime, danas od Saracina pristupajući hrišćanskoj veri ni iz kakve nužde ili bede, niti sa prevarom ili sa licemerjem, nego iz sve duše i srca čista i iskrena, ljubeći Hrista i veru Njegovu, odričem se sve vere saracinske i proklinjem Moameda koji se i Muhumet zove, koga Saracini poštuju kao apostola i Božjeg proroka.

Proklinjem Alima zeta Moamedova po kćeri, i Apupikerta i Vukikera, i Umara i Talhana i Apupakra, Sadikina i Maviju i Zupeira i Avdelana i Zeita i Izita i Saita i Utmana i sve ostale suvernike i saradnike i naslednike Moamedove.

Proklinjem Zadizu i Aiseju i Zejnepu i Omeltunu – prve i najskvrnavije od žena Moamedovih; i Fatumanu kćer njegovu.

Proklinjem zvani Kuran, odnosno čitav spis Moamedov, koji laže kad govori da ga je arhangel Gavrilo njemu sneo. I čitavo učenje i zakone i potajena kazivanja i tajne i predanja i hule njegove.

Proklinjem raj Moamedov u kojem će, kaže, biti četiri reke: jedna, čiste vode što se ne muti; druga, mleka što ne menja sladost svoju; treća, vina slatka i, četvrta, meda proceđena. A doći će, [kaže], i dan u kojem će odrediti da pet hiljada godina prebivaju u raju Saracini sa svojim ženama, koji će živeti telesno i skvrno, i pod hladovinom nekih drveta koja se nazivaju sidri i taleh jesti meso od ptica koje zažele, i plod svakojaki; piti čistu vodu sa izvora i potoka Zingiver, zvanog Salsavila; i biti služeni vinom zahvatanim sa izvora zvanog Stenim. Muškarci i žene će rastom tada dosezati nebesa, a sramni udovi – 40 lakata, spajajući se nenasito pred Bogom, jer se Bog, reče, ne posramljuje.

Proklinjem anđele kojima je Moamed dao imena: Areta i Varota i Tazafa i Maruva, za koje izmišlja da su od častnih Božjih.

A uz njih proklinjem proroke i apostole što ih je izumeo, a to su: Hud i Zalet i Saleh i Soaip i Edris i Doalifil i Lokman.

Proklinjem i sva svedočanstva Moamedova, koja iz Starog pisma, tobože, preuze, izopačavajući ih i huleći i mnoštvo laži govoreći protiv Noja n Avrama i Isaka i Jakova, protiv Josifa i Jova i Mojsija i Arona, protiv Davida i Solomona i Ilije i Jone, protiv Zaharije oca Jovana Preteče.

Proklinjem još sve ono što [on] rodoslovi paganski i neznalački o drugim Božjim stvorenjima, i o suncu i mesecu, govoreći da su oni konjanici.

Proklinjem tajno učenje Sracina i Moamedovo obećanje da će, reče, biti ključar raja i uvesti u njega sedamdeset hiljada pravednih Saracina, a grešnicima će suditi Bog; na njihovim vratovima biće privezane ispisane hartije pa će tako i oni ući u raj, nazvavši se proštenicima Moamedovim.

Proklinjem zakonodavstva Moamedova o brakovima i o razrešenju brakova i o očišćenju žena koje su učinile preljubu; i o broju žena i naložnica; i sva nečista učenja o tome.

Proklinjem Moamedovo huljenje koje govori da Bog koga hoće vara a koga hoće upućuje na dobro; i da, ako Bog ne bi hteo, ljudi među sobom ne bi ratovali: nego sam On čini što hoće, i svakom zlu i dobru on je uzročnik, i drži sreću i sudbinu svih.

Proklinjem Moamedovu izmišljotinu koja govori da se Gospod naš Isus Hristos rodi od Marije sestre Mojsijeve i Aronove besemeno – od Reči Božje i Duha. I da je, još dok je bio mlad, lepio ptice od blata i, duvajući u njih, oživljavao ih. I daje slepe isceljivao i mrtve podizao; da je, zamoljen od apostola, isprosio od Boga da mu spusti sa neba trpezu i nahrani ih. I da, niti je raspet, niti je stvarno umro kao čovek, nego samo prividno to od Jevreja pretrpeo. I da se, upitan od Boga da li je sebe nazvao Bogom u svetu, odrekao, govoreći: ‘Pa Ti sve saznaješ i znaš da se ne nazvah Bogom ni sinom Tvojim, jer sam sluga Tvoj i ne stidim se da to kažem’.

Proklinjem učenje Moamedovo, koje govori: Hristos nije sin Božji, već apostol i prorok, jer Bog reče da nema zajedničara i svi koji Hrista čine Njegovim zajedničarem biće mučeni u paklu ognjenom.

Proklinjem izmišljotinu Moamedovu u kojoj reče da će molitveni dom Božji biti onaj koji su [osnovali] Avram i Izmail u mestu zvanom Vakha, koje se i Meka zove, što označava poklonište uočavanja i naređuje da, ma gde da budu i mole se, svoja lica okreću na tu stranu.

Proklinjem i sami taj molitveni dom u mestu zvanom Meka, u kojem, kaže, leži po sredini veliki kamen sa likom Afroditinim pa ga treba poštovati zato što se na njemu sa Agarom spojio Avram, ili zato što za njega beše privezaokamilu kada htede žrtvovati Isaka. Onima, pak, koji tamo dolaze pa molitvu, naređuje da jednu svoju ruku ispruže ka kamenu, a drugom da obuhvate svoje uho i tako se vrte okolo neprekidno dok ne padnu onesvešćeni od okretanja.

Proklinjem i samu Meku i svu okolinu njenu. I sedam kamenova što su ih Saracini tamo bacili na hrišćane. I svaku molitvu i službu i običaje njihove.

Proklinjem one koji se klanjaju jutarnjoj zvezdi, to jest Danici, i Afroditi koju arapskim jezikom nazivaju Hovar, što znači velika.

Proklinjem sve zapovesti Moamedove u kojima hrišćane, rugajući im se, naziva otpadnicima i pričesnicima i dvobošcima; i podiže Saracine da ih mrze. A put Božji naziva klanicom i ratom protiv hrišćana, dok Saracine koji u takvom ratu umiru naziva sinovima Božjim i dostojnima raja.

Proklinjem prljave i nečiste zapovesti Moamedove o molitvama, kojima i ovo dodaje: da, ako ne nađu običnu vodu, uzmu sitan pesak i njime potru svoja lica i ruke.

Proklinjem učenje Moamedovo o sazdanju čoveka, u kojem kaže da je čovek bio sazdan od zemlje i od kaplje, od pijavica i od mešavine: i da se čoveku, kada je sazdan bio, po naređenju Božjem pokloniše svi drugi anđeli, a jedino se sotona ne pokori, ne pokloni se.

Iznad svega proklinjem boga Moamedova za koga kaže da je samo on bog – jedan bog iskovan, koji ne rađa niti je rođen, niti je iko bio sličan njemu. Sve, dakle, što je rečeno, i tog samog Moameda i njegovog skovanog boga, proklinjem i odričem ih se.”

Umjesto zaključka

Čitajući samo ta dva odlomka i pri tome imajući na umu riječi dr. Miodraga M. Petrovića, da je Zakonopravilo “najveća srpska knjiga” te sveopći svetosavski kult među balkanskim pravoslavcima, sasvim je jasno odakle su najstrašniji zločin(c)i nad Bošnjacima muslimanima crpili svoju inspiraciju.

Srpska pravoslavna crkva koja je tokom historije gradila kult svetog Save bila je i ostala glavni pokretač ratova i zla na Balkanu. To nije slučajno i teško je naći neko političko zlo koje se pojavilo u proteklom stoljeću, a da mu pravoslavno sveštenstvo nije pritrčalo u pomoć, od Drugog svjetskog rata, zločina Miloševićevog režima, rata protiv Bosne i genocida u Bosni, pa do najnovije podrške Putinovoj Rusiji.

Nije izostala ni podrška Srpske pravoslavne crkve Hitleru i nacističkoj Njemačkoj. Episkop Nikolaj Velimirović (1935) kojeg je Hitler odlikovao medaljom, izjavio je sljedeće:

“Ipak se mora odati priznanje sadašnjem njemačkom Vođi [Hitleru], koji je kao prost zanatlija i čovjek iz naroda uvidio da je nacionalizam bez vjere jedna anomalija, jedan hladan i nesiguran mehanizam. I evo u 20. stoljeću on je došao na ideju svetog Save, i kao laik poduzeo je u svome narodu onaj najvažniji posao, koji priliči jedino svecu, geniju i heroju.”

Piše: Resul Mehmedović (Dialogos)